HAYATIN KAYNAĞI SU;

Su; yaşam kaynağı, temizlik, berraklık, saflık, asalet, sevgi, saygı, adil paylaşım, yeşil hakkı, görgü, görenek, canlılık, ilkbahar, yaz, sonbahar, ve kış demektir. Kainatın canlanmasında en önemli etkendir. Bir coğrafyanın değeri de sahip olduğu su miktarı ile doğru orantılıdır. İnsanoğlu var olduğundan bu yana bu kıymete yakın ve sahip olmak için elinden gelen her şeyi yapmış ve halen yapmaya devam etmektedir.
Bir yandan tanrıya daha fazla yağmur yağdırması için törenler yapıp adaklar kurban ederken bir yandan da kavuşmak için sonsuz bir arzu duyduğu bu kıymetli damlaların oluşturduğu selde helak olup gitmektedir. Tanrı bile, suyla var ettiği canlıların kendisine karşı asi olmaları durumunda da tufanlar yolu ile ilahi azabını göstermede zaman zaman suyun gücünü kullanmaktadır.
İnsanoğlu ve şimdiki bilgilerimize göre içinde canlı yaşayan tek gezegen olan dünya için su, her şeyden daha önemlidir. Her ne kadar da dünyanın ¾ ü su ile kaplı ise de bu miktar suyun ancak 2/100 ü yani yüz birimde iki birimi tatlı su olarak insanlığa yararlı olabilmektedir. Hal böyle olunca da devletler bu çok önemli kaynağa sahip olmak için elinden gelen her türlü eylem ve işlemi yapmaktan geri kalmamaktadır. Bu cümleden olarak geleceğin savaşlarının su yüzünden çıkacağını söylemek, geçmişte de bu yüzden çıkan savaşları düşününce pek de hayal mahsulü olmasa gerekir.
Çocukluğumuzda bir büyüğe su ikram edilirken nasıl davranılacağına dair hepimize aynı öğütlerin verildiğini tahmin ediyorum. Ama daha da önemlisi suyu içen büyüğün boş kabı iade ederken “ Su gibi aziz olasın.” Sözünün ne manaya geldiğini sanırım anlamışsınızdır. Biz atalarımızdan aldığımız bu öğüt ve terbiyeler ile büyüdük. O zamanlar önemini kavrayamadığımız sözler şimdi kulaklarımızda çınlıyor. Bir insan ile suyu özdeşleştirmek çok önemli bir şeydir. Şimdiki nesil ise bu damla ile oluşan gölde boğulmak tehlikesi ile karşı karşıya gelmiş. Sonsuz gibi sanılan su kaynaklarının aslında ne kadar da kıt olduğu, Türkiye’nin aslında su zengini olmadığı, yakın bir gelecekte susuzluk sorunları ile karşı karşıya kalacağı apaçık ortada iken buna yönelik köklü bir düzenlemenin getirilememiş olmasını da geçmişe haksızlık, geleceği görememe olarak değerlendiriyorum.
Kemaliye öncelikle insan yapısı ve bu homojen yapı nedeniyle oluşan kültürün yaptığı etki ile Doğu Anadolu’nun bana göre en çetin coğrafyasında akla hayale gelmeyen, bu gün bile inceliklerini öğrendiğimizde ağzımızı bir karış açıkta bırakan çeşitli uygulamaların başında suyun dikkatli ve özenli kullanımı, planlanması, temini, taşınması, ve suyla ilgili her ayrıntıya özen gösterilmiş olması, atalarımızın bizden ne kadar ileride olduğunun açık bir göstergesidir.
Kırkgözün, Miskek suyunun, Çokmar suyunun, Kadıgölü suyunun beslediği yeşil çizgi su-yeşil arasındaki ortak bağ hakkında hepimize önemli bir fikir verir sanırım.
Şimdi bu genel açıklamalardan sonra yaşadığımız çoğrafyayı su kaynakları açısından özel bir gözlük takarak yeniden incelediğimizde, açık söylemek gerekirse Anadolunun en zengin su kaynaklarının üzerinde oturduğumuzu ancak bundan haberimizin olmadığını söylemek yanlış olmaz. Bu kaynakları sıra ile saymadan evvel akarsular bakımından genel durum şöylece özetlenebilir.
İlçemizin Kuzey doğusundan gelen ve Çaltıçayı ile birleşerek Çaltı, Gümüşçeşme, Salihli, Karakoçlu, Sandık, Yaka, İlçe merkezi, Yuva, Toybelen, Yeşilyamaç, Ergü, Dolunay, Tuğlu, Aksögüt, Kutluca, Aşağıyuvacık, Başpınar, Yıldızlı, Topkapı, Ekindere ve Karapınar köylerinden geçen KARASU NEHRİ
İlçemizin doğusunda Kekikpınar köyünden çıkan ve Kuşak, Efeler, Çit, Demir, Çakırtaş ve Yazmakaya köylerinden geçen MİRAN ÇAYI,
Gene güney doğuda salkayadan başlayıp olukman, inderesi, Yeşilyurt ve kozlupınar köylerinden geçen İN DERESİ ÇAYI
Batıda Gözaydın köyünden çıkan ve Ağıl, Dilli, Yeniköy, Harmankaya ve Gümüşçeşme köylerinden geçen DİLLİ ÇAYI,

Gene batıda Divriği topraklarından çıkıp çaltı köyünden geçen ÇALTI ÇAYI,
Kuzeyde Kabataş köyünden çıkıp Çaldere, Kocaçimen, Yaka köylerinden geçen MUŞAGA ÇAYI,
Kuzey Doğuda Arslanoba köyünden çıkan ve Tuğlu,Dolunay, Aksögüt köylerinden geçen PEÇE DERESİ,
Gene Kuzey doğuda Armağan köyünden çıkıp ziyaret suyuna karışan EHNESOR SUYU, Avcı köyünden çıkıp Ziyaret Suyuna karışan DIRALOR DERESİ, Aşağıumutlu köyünden çıkan ve Avcı, Armağan, Buğdaypınar ve Ekindere köylerinden geçen ZİYARET SUYU,
İlçe merkezi içinden çıkan KADIGÖLÜ KAYNAK SUYU, ve KÜÇÜK DERE, Toybelen köyü hudutları içerisinden çıkan KIRKGÖZ, İNEK YUTAN, Sırakonak köyünden çıkan MİSGEK SUYU, gene Sırakonak köyü mazman başından kaynağını alan ve Sırakonak, Apçağa, Bahçe mahallesi, Ariki mahallesinden geçen ARİKİ DERESİ, Apçağa köyünden çıkan ve ilçenin içme suyu ihtiyacının bir kısmını da karşılayan ÇOKMAR suyu, Karanlık kanyon içinden çıkan KARPUZ KALDIRAN SUYU, Ergü köyü Uza bağları mevkiinden çıkan UZA SUYU ile KOZLUK SUYU, Kozlupınar köyünden çıkan ULUPINAR, IŞIKPINAR, ilçemiz sınırları içerisinde bulunan en önemli ve debisi en fazla olan su kaynaklarıdır. Bu kaynakların her biri üzerinde ayrı ayrı değerlendirme ve tahliller yapıldıkça ne büyük bir zenginliğin üzerinde olduğumuzu takdir etmemiz gerekir.
Bu genel ve herkesin bildiği su kaynaklarına ek olarak ve bölge bölge ayrıca belirtmek gerekirse;
Sarıçiçek Yaylası tarafında;
Hotar kabanı başındaki çeşme, İnekderesinde “Kanberoğlu çeşmesi, Tırtıl pınarı, Hotar suyu, Cıngırikli pınar, Yeni çeşme, Çırap, Karatarla suyu, Erçivit çeşmesi, Kuloğlu çeşmesi, Yeniköy suyu (Hoşirik) Yazıbaşı çeşmesi, Tepepare çeşmesi, Avukatın çeşmesi, Köroğlu nun çeşmesi, Geyik pınarı, Eşek meydanı çeşmesi, Seksen veren çeşmesi, Mazman çeşmesi, Lenger pınarı, Subatan çeşmesi, Karasu çeşmesi, Oğlan pınarı, beşpınar, Rahle deresi, Alyanak çeşmesi, Berber dükanı çeşmesi, Dalak pınarı, Sülük gölü pınarları, (3 adet) Koca haydar suyu, Hacı sofu Çeşmeleri, Gülağa çiftliği çeşmeleri, Uzunçayır suları, Çallıgedik pınarı, Lot pınarı, Tarlagil çiftliği çeşmesi, Mamahar gediği çeşmesi, Haçük taşı çeşmesi,
Kırkgöz tarafında;
Ön göller, Arka göller, İnek yutan suyu, Sakaltutan suyu, Çatal dere çeşmesi, Atça çeşmesi, Bügelek kayası çeşmesi, Kabanga deresi, Yaban çayı, Godik çeşme, Batak, Çatal çeşme, Ovit suyu, Horigin çeşme, İngozik suyu, Nerketin suyu, Hacı Mehmet çeşmesi, karıncalık çeşmesi, Geyik pınarı, kara pınar, Züver pınarı, Peynir deliği suyu, Soğuk kaya çeşmesi, Olukman suyu, Hıdırgen suyu, Süt pınarı, hasderesi, ışıkpınar, oluklu çeşme, alanın çeşme, Payamlı çeşme, Hınzırik suyu, Elmalı göl, Asmalı dere, sarının çeşme, Tutmak çeşme, Kaynar,
Başpınar tarafında;
Kömürün çeşme, Koçu baba suyu, Halmüge deresi, Subaşı çeşmeleri, Hınsor çeşmeleri, Yazı çeşmesi, Hüdü yurdu suyu, Sulaç yaylası, Mansavut suları, Kırkgöz, Akpınar, Pazukpara pınarı, Oluklu çeşme, Çifte çeşmeler, Elmalı çeşme, körçeşme, hotsa beli çeşmesi, Ali efendi çeşmesi, İkisu, Kavağın suyu, Hozekrek çeşmesi,İngozik suyu, Sulu mağara, Demir mağara çeşmesi, Oluğun çeşme, kavasın çeşme, Avazın çeşme, Çamaşır deresi, Erkek yurdu Akpınarı, Paşa bağı çeşmesi, çoçi suyu, Zafran suyu,

İlçe merkezinde;
İngosorik, Kale suyu, Eginzoğ, Horozgözü çeşmesi, Sulu tarla suyu, Deli pınar, Sandıkbağı Göze suyu,
Yukarıda saymaya çalıştıklarımın dışında daha çok sayıda kaynak suyunun yanında ilçemize bağlı 62 köy ile bunlara bağlı olan 10 mezra ile toplam 72 pare yerleşim yerindeki içme ve kullanma sularını temin eden su kaynaklarının bu sayıya dahil olmadığı da hesaba katılacak olursa, ilçemizin su bakımından ne kadar zengin olduğu açıkça ortaya çıkar. Bizim doğrusu çok da merak edip sorgulamadığımız bu zenginlik açıkça söylemek gerekirse bazılarının iştahını kabartmaktadır.
Bu kaynakların yerlerini, kullanım alanlarını, hak sahiplerini, suyun debisni ve özelliklerini tek tek ortaya çıkarmalı belgelemeli ve görünür gelecekteki sorunlu döneme ilk elden ve sağlam kaynaklarla girmeli bu konuda da diğer yerlere örnek olmalıyız. Kurduğumuz derneklerin, vakıfların, birliklerin amacı mevcut durumu tespit etmektir. Eğer bunu bu gün yapamaz isek yarın bilen kalmaz. Kadastro sorununda olduğu gibi çöp batmasın diye kuma girer oynarız artık.

Av. Hacı Ali ATAMAN